شاید بسیاری از مشتاقان جوان حوزه‌ی تکنولوژی و به طور خاص در این مجموعه، طرفداران شرکت اپل تصور اینکه روزی اپل در ایران نمایندگی داشته باشد و به صورت رسمی خدماتش را به کشور ایران ارائه کند کمی دور از ذهن هست. اما بهتره کمی به عقب برگردیم. مقطعی از تاریخ صنعت آی تی ایران که شرکت اپل به صورت رسمی در این کشور حضور داشت. شاید فکر کنید که چرا اینک باید به این موضوع اشاره شود و اینکه چه سودی میتواند داشته باشد، دلیل اصلی انتشار این مقاله و تهیه آن اخباری بود که طی چند ماه گذشته فضای اینترنت را در بر گرفته بود مبنی بر اینکه اپل اولین نمایندگی اش را در ایران راه انداخته است و یا اخبار مربوط به تعویض و به عبارتی بروز رسانی لوگو اپل در شرکت ثبت علائم تجاری و کلی شایعات و داستان های دیگر که در این مقاله کاری به صحت این اخبار نداریم، اما میخواهیم ببینیم تا چه حد میتوان به این قضیه امیدوار بود، آیا واقعا یک روزی آرزوی ورود رسمی شرکت اپل به ایران میتواند به حقیقیت بپیوندد؟ با ما همراه باشید تا نگاهی عمیق تر به این موضوع بیاندازیم.

• نگاهی کلی به تاریخچه کمپانی اپل در ایران

بد نیست کمی به گذشته ها برویم، قدیمی تر ها به خوبی یادشان میاید که اوایل دهه ۷۰ شمسی، شرکت کامپیوتر داینامیکس در ایران نمایندگی رسمی اپل را بر عهده داشت و چند اپل سنتر (اپل استور های امروزی) هم فعالیت میکردند که فروشنده رسمی محصولات اپل بودند. اولین شرکت هایی که اقدام به این ادامه این کار زدند عبارتند از: ۱. پارس سوپاله، ۲. سیبستان، ۳. پارس رایانه، ۴. کوارتز کامپیوتر و چند شرکت دیگر که هیچکدام الان دیگر وجود ندارند. این شرکت ها در روز های اول افتتاحیه مورد توجه بسیاری از مردم قرار گرفتند و رفته رفته قشر علاقه مند جامعه در آن شرکت ها به استخدام درامدند و روزانه میزبان بسیاری دیگر از این علاقه مندان بودند.

در آن سالها، سیستم فروش اپل در کل دنیا با چیزی که الان هست کاملا متفاوت بود. سیستم سنتی تر بود و در بیشتر کشور ها یک نمایندگی فعالیت داشت که به عنوان وارد کننده اصلی فعالیت میکرد و شرکتهای فروشنده مورد تایید اپل (‌ اصطلاحا ریسلر ها )‌ کالا و خدمات جانبی ارائه میکردند.

در ایران، در همان سال های ۷۰ محصولات اپل با سیستم عامل فارسی ( نسخه های مکینتاش ۶ و ۷ ) و کیبرد فارسی و راهنماهای چاپی فارسی فروخته میشد و کاملا هم رسمی بود. تیم برنامه نویسی رسمی اپل در ایران وجود داشت و فعالیت میکرد و با همکاری شرکت های نماینده (که نامشان در بالا ذکر شد)٬ فونت های فارسی طراحی میکردند و در کل به بهبود و پیشبرد اهداف کمپانی اپل در ایران کمک بسزایی میکردند. در این میان هم اپلیکیشن های اختصاصی زیادی مختص کاربران ایرانی اپل توسعه داده شد همانند: ۱.ناشر، ۲. آتلیه، ۳. نایسوس رایتر، بعد چهارم، الفبا، آلفا و نرم افزار حسابداری کوارتز و … . در آن زمان برای جلوگیری از کپی این ابزار های روش های مختلف امنیتی به کار گرفته میشد که در نوع خودش برای اون سال های جالب بود٬ به گونه ای که برنامه الفبا محصول شرکت کوارتز کامپیوتر شامل Key Disk بود و با وارد کردن فلاپی اصلی فقط میشد از آن استفاده کرد.

در اون زمان حتی اولین گروه ایرانی با نام و نشان کاملا فارسی در سایت اپل بنام IRMUG ثبت شد که مخفف Iran Macintosh User Group بود و هنوز هم در سایت اپل ثبت هست و تصویری از این گروه در سایت اپل بر روی مکینتاش نسخه ۷ در سال ۱۹۹۷ رو در زیر میتونید ببینید.

• فعالیت های اپل در ایران
  

از این ها که بگذریم اردیبهشت یا خرداد ماه سال ۱۳۷۱ در هتل لاله و ۱۳۷۲در هتل هما نمایشگاه سالیانه ای با محوریت اپل برگذار شد و بسیار هم موفق بود. در نمایشگاه سال ۷۱ که تصاویرش رو در ادامه مشاهده میکنید محصولات کمپانی اپل به نمایش گذاشته شده بود که همگی از لبنان وارد شده بودند و به نمایش عموم گذاشتند. پوستر های تبلیغاتی مربوط به محصولات اپل و کلا این نمایشگاه ها توسط شرکت CarPay تهیه میشد که بعد ها به دلایلی این شرکت هم تعطیل شد. اردیبهشت امسال، ۲۲ سال از برگذاری اولین نمایشگاه اپل در تهران میگذرد و مشخص نیست تا چه مدت باید به این عدد افزود تا بار دیگر شاهد چنین رویداد هایی باشیم٬ ولی باز هم جای بسی خوشحالیست که چنین رویدادی در تاریخ صنعت ایران به ثبت رسیده است. متاسفانه کیفیت تصاویر تا حدودی پائین میباشد، عکاسی هم از آن سالها پیشرفت شگفت انگیزی کرده بود!

در دفتر مجموعه i-Phone.ir هم تعدادی از این دستگاه ها وجود دارد. وسایلی مانند Printer StyleWrite – Apple Classic Color – Powebook G4 که در آن زمان به قیمت ۲۲۵ هزار تومن و با توجه به رشد دلار و … با قیمت کنونی ۶ میلیون تومان به فروش میرسید.

• چگونگی خروج اپل از ایران

در نهایت در سال ۱۹۹۶ معادل ۱۳۷۵ با توجه به تحریمی که از طرف کنگره آمریکا و شخص بیل کلینتون بر روی کشور های ایران و لیبی اعمال شد تمام نمایندگی های اپل لغو شدند و این کمپانی هم از ایران رفت. شرکت های ارایه دهنده ویزا کارت هم همچنین و به کل صنعت ایران دچار تغییر و تحول بسیاری گردید. از آن زمان به بعد محصولات اپل به صورت غیر مجاز از کشور های ترکیه و امارات وارد ایران میشدند و امروزه هم بعد از ۲۲ سال همینطور هست!
گرچه امروزه با تفاوت کمی نسبت به کشور های دارای نمایندگی و اپل استور میتوان دستگاه های اپل را در ایران نیز تهیه کرد، اما حس وجود یک فروشگاه رسمی و فضای حاکم در آن فروشگاه ها را هیچگاه نمیتوان در فروشگاه های ایرانی به اصطلاح نماینده یافت.

در خصوص تحریم هایی که باعث شد اپل از ایران خارج شود میتوانید دو مقاله زیر را از سایت ویکیپدیا مطالعه کنید :

۱. قانون داماتو – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
۲. Iran and Libya Sanctions Act – Wikipedia, the free encyclopedia

در پایان مطلب از حامد خرمیار و علیرضا عزیز تشکر می کنم که در گردآوردی این مطلب کمک کردند.